Yapı Hazreti Süleyman Camii, Nasiriyye Camii Meşhed Camii, Murtaza Paşa Camii ve Kale Camii olmak üzere bir çok isimle anılmaktadır. Minaresindeki kitabelerden anlaşıldığı üzere Nisanoğlu Ebul Kasım tarafından 1155-1160 yılları arasında yaptırılmıştır. İç Kalede Oğrun Kapının güneyindeki burcun kenarında yer alan caminin en önemli özelliği Hz. Ömer döneminde Diyarbakır’ın fethinin buradan başlamasıdır. Caminin bitişiğinde Osmanlılar döneminde yapılan Halid Bin Velid’in oğlu Süleyman ile Diyarbakır’ın Araplar tarafından alınışı sırasında şehit düşen diğer sahabelerin burada yattığı Meşhed bulunmaktadır. Sahabelerin burada olması burayı bir ziyaretgâh haline getirmiştir. Yapı günümüzde de geçmişten gelen önemini korumakta ve hala ziyaret yeri olma özelliğini devam ettirmektedir. Bu özelliğiyle yapıya sürekli onarım ve eklemeler yapılmıştır. Cami 1631-1633 yılları arasında Vali Silahtar Murtaza Paşa tarafından yanındaki meşhedle birlikte esaslı bir onarım görmüştür. Eğimli arazi üzerine kurulan cami, farklı dönemlere ait yapılarla bir topluluk haline gelmiştir. Batısında bir Sahabeler Türbesi, namazgâh ve bir çeşme bulunmaktadır. Kuzeyinde de bir türbe ve bir çeşmeye yer verilmiştir. Yapının mimarı belli değildir. Cami kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen bir alanı kaplamaktadır. Kuzeyinde bulunan son cemaat yerinden harime geçiş sağlanmaktadır. Neredeyse tamamıtaştan yapılmış olan yapıda ilgi çekici süsleme özelliklerine rastlanmamaktadır.Caminin iç kısmında mihrap nişi ve tavandaki kalem işi süslemelerle sınırlı kalanyapıda süsleme unsurları cephede kitabeolarak karşımıza çıkmaktadır. Camininkuzey doğusunda kare gövdeli bir minare yer almaktadır. Minarenin gövdesi silmeliyazı kuşaklarıyla beş bölüme ayrılmıştır.Kalker üzerine sülüs yazı kullanılan kitabelerdeharflerin araları Rumi ve palmetlerinişlendiği kıvrık dallarla hareketlendirilmiştir. Kitabeler yarım oluk ve düz birsilme ile üç yönden çevrilmiştir. Minarenin doğusunda yer alan kitabe güneyindekikitabeye göre daha sağlam durumdadır.Diyarbakır Valiliği, Diyarbakır BüyükşehirBelediyesi ve Toki’nin beraber yürüttüğüKentsel Dönüşüm Projesiyle Hz. SüleymanCami çevresi, özgün yapısı bozulmadanrestore edilerek tarihi yapı içinde bulunduğu risklerden uzaklaştırılmaya çalışılması sağlanacaktır.
.jpg)
.jpg)
.jpg)